Trong phần kết cho Tông Sắc Misericordiae Vultus, Đức Thánh Cha Phanxicô nhắc nhở các tín hữu: “Giờ đây, chúng ta hướng tâm trí về Người Mẹ của Lòng Thương Xót. Xin ánh mắt dịu hiền của Mẹ luôn dõi theo chúng ta trong suốt Năm Thánh này, để mỗi người chúng ta có thể tái khám phá niềm vui đến từ lòng khoan dung của Thiên Chúa. Không ai hiểu thấu mầu nhiệm Thiên Chúa làm người cho bằng Đức Maria.
Toàn bộ cuộc sống của Mẹ được định hình bởi sự hiện diện của Lòng Thương Xót trở nên xác phàm. Thân Mẫu Đấng Chịu Đóng Đinh và Phục Sinh đã bước vào thánh điện của Lòng Thương Xót, vì đã thông dự mật thiết vào mầu nhiệm Tình Yêu Thiên Chúa.” (Misericordiae Vultus, 24).
Có thể nói, trong ba đoạn ngắn nói đến Đức Maria, Đức Thánh Cha đã lược qua những giai đoạn quan trọng trong cuộc đời Thánh Mẫu Chúa Giêsu: từ ơn Vô Nhiễm Nguyên Tội, đến việc Đức Maria nói tiếng “fiat” và để Thiên Chúa tình thương hiện thực hóa trong cuộc đời Mẹ những kiệt tác của Người, theo những bước chân của Chúa Con trên những nẻo đường Palestin năm xưa, cho đến sự hiện diện của Mẹ dưới chân Thập giá.
Từng biến cố của cuộc đời Mẹ, gắn liền với Chúa Con, tất cả làm nên “bản giao hưởng” bất tận về lòng thương xót của Thiên Chúa. Mẹ là chứng tá của lòng thương xót, Mẹ làm chứng rằng lòng thương xót của Chúa vô biên được trao ban cho tất cả mọi người không trừ một ai.
1, Từ tiếng “Fiat” đến thái độ mau mắn lên đường đi Ein Karem
Tin Mừng Luca (1,26-56) trình bày hình ảnh Đức Maria can đảm thưa tiếng “fiat” trước lời loan báo của Sứ Thần, hoàn toàn sẵn sàng tuân theo Thánh Ý Thiên Chuá. Cuộc đời của Mẹ, tràn đầy Ân Sủng của Thiên Chuá (Lc 1,28), đã biết tuân theo Thánh Ý với một thái độ vô điều kiện: “Vâng, tôi đây là nữ tỳ của Chuá, xin Chuá cứ làm cho tôi như lời sứ thần nói.” (Lc 1,38).
Chính niềm tin vâng phục này đã đặt Mẹ, trong từng phút giây của cuộc sống, sẵn sàng theo sự sắp đặt của Thiên Chuá.[1] Thái độ sẵn sàng của niềm tin này được nuôi dưỡng trong một bầu khí đạo hạnh Dothái Giáo: Mẹ có sẵn niềm tôn thờ Thiên Chuá trong tâm hồn, Mẹ cũng là một trong những người có niềm hy vọng và trông chờ Đấng Cứu Độ, Đấng Mêsia đã được loan báo từ nhiều năm tháng.
Lời ca Magnificat được cất lên trong khung cảnh của một cuộc gặp gỡ và cảm nghiệm của hai chị em đạo hạnh: Đức Maria và thánh nữ Êlisabét. Chính trong lời ca này, niềm tin của người Thiếu Nữ được thể hiện rõ nét: lời ca ngợi, lòng khiêm tốn chân nhận tình thương của Chuá dành cho Mẹ. Những tâm tình Mẹ đã cưu mạng từ một nếp sống truyền thống đạo hạnh, cộng thêm cảm nghiệm cá nhân về tình Chuá, đã bộc phát qua lời tụng ca dạt dào lòng mến.
“Mẹ bảo toàn lòng thương xót của Thiên Chúa nơi trái tim Mẹ, trong mối tương quan mật thiết với Thánh Tử Giêsu. Bài ca ngợi khen của Mẹ trước ngưỡng cửa nhà bà Êlisabéth hướng về Lòng Thương Xót trải dài ‘từ đời nọ đến đời kia’ (Lc 1,50). Chúng ta cũng có mặt trong những lời mang tính ngôn sứ này của Đức Trinh Nữ Maria. Điều này sẽ trở thành niềm an ủi và sức mạnh phù trợ, khi chúng ta bước qua Cửa Thánh để lãnh nhận ơn phúc từ lòng thương xót của Thiên Chúa.” (Misericordiae Vultus, 24).
“Không ai thấu hiểu mầu nhiệm Thiên Chúa làm người cho bằng Đức Maria. Toàn bộ cuộc sống của Mẹ được định hình bởi sự hiện diện của Lòng Thương Xót trở nên xác phàm. Thân Mẫu của Đấng Chịu Đóng Đinh và Phục Sinh đã bước vào thánh điện của Lòng Thương Xót, vì đã thông dự mật thiết vào mầu nhiệm Tình Yêu Thiên Chúa.” (Misericordiae Vultus, 24).
Cuộc đời của mỗi người chúng ta ít nhiều cũng được nuôi dưỡng bởi lòng đạo hạnh Kitô giáo, được thanh luyện qua việc đào tạo huấn luyện Kitô Giáo, cũng như qua việc tự huấn luyện chính mình. Nếu những nền tảng này, quyện với tâm tình cảm nhận riêng tư của đời mình với Chuá, sẽ giúp chúng ta tìm được cảm hứng tạ ơn, khen ngợi, chúc tụng Thiên Chuá quyền năng.
2, Thái độ sẵn sàng cộng tác vào Chương Trình Cứu Độ
Đức Maria còn là biểu tượng của việc dám mở lòng ra trong cuộc đàm đạo với Chuá và với tha nhân.[2] Khác với cuộc đàm đạo giữa tư tế Dacaria với Thiên Sứ vốn kết thúc bằng một dấu chỉ cho vị ngôn sứ này: Ông đã không nói được, cuộc đàm đạo giữa Đức Maria và Thiên Sứ mang đậm nét lắng nghe và tuân phục. Mẹ đã hỏi cho biết ý nghĩa của lời loan báo, và khi đã được giải thích,
Mẹ đón nhận một các vô điều kiện, vì tin rằng Chuá sẽ làm cho Mẹ những điều cao cả theo sự khôn ngoan của Người. Ở đây, thái độ lắng nghe thể hiện một trật tự an tịnh của tâm hồn người Thiếu Nữ, và qua đó, chúng ta thấy cả một trật tự hài hoà nơi Mẹ Maria.
Tâm hồn chỉ có thể sẵn sàng lắng nghe Lời Chuá và đem ra thực hành một khi nó tĩnh lặng, một khi nó kiểm soát được mọi quan năng của con người, và hướng chúng về cứu cánh: Chính Thiên Chuá. Một sự thinh lặng bình an chỉ có được khi người ta biết đặt tổng hoà con người mình quy hướng về Chuá.
Phương pháp tích cực và hữu hiệu nhất để tâm hồn đạt đến trật tự kết hiệp này, chính là để Lời Chuá tác động đến độ hoán cải. Lời ghi vào lòng dạ con người những giáo huấn, thanh luyện tâm hồn khỏi những khắc khoải của cuộc sống, định hướng cho con người trong chọn lựa điều thiện, … và làm cho con người tràn ngập bình an. Song song đó, đời sống trong các Bí tích của Giáo Hội đưa con người đến kết hiệp sâu xa, một sự kết hiệp liên lỉ với Đức Giêsu Kitô.
Ở đây, mức độ của lòng mến được đo lường theo phong cách sống của mỗi người: Đức Mến thôi thúc con người thể hiện qua hành vi, và hành vi củng cố thêm cho Đức Mến. Chuyến hành trình thăm viếng của Đức Maria nói lên sự mau mắn lên đường để thể hiện lòng Mến: Cùng chia sẻ với chị họ niềm vui cảm nhận này: Chuá đã thương và cứu chuộc.
3, Đời sống tràn đầy nhân đức
Đời sống của Đức Maria tràn đầy ân nghĩa trước nhan Thiên Chuá. Người ta nói đến 12 nhân đức của Đức Mẹ, nhưng thật ra, trong tình trạng ân nghĩa với Chuá, Mẹ có tràn đầy nhân đức chứ không chỉ giới hạn bởi con số các nhân đức: Mẹ là Đấng đẹp lòng Thiên Chuá. Đời sống nhân đức tăng triển trong đời sống đức tin. Mẹ Maria thể hiện trong cuộc đời mình tương quan với Chuá bằng sự kết hiệp, tương quan với tha nhân bằng thái độ ân cần.
Tin Mừng Luca nói đến động từ “vội vã”, một thái độ luôn muốn cho đi vì được thúc đẩy bằng lòng mến: Chia sẻ ân điển Mẹ cảm nhận được, chia sẻ xác tín niềm tin. Đời sống nhân đức đặt con người trong tương quan với Chuá, với tha nhân và với chính mình.
Trong đời tu trì theo Đức Kitô, đời sống nhân đức góp phần không nhỏ trên tiến trình nên thánh. Nếu như bản tính con người đã bị tổn thương vì tội, không dễ giữ được quân bình luân lý, thì Ơn Cứu Độ của Đức Kitô mang lại cho chúng ta ân sủng cần thiết để kiên trì trong việc tìm kiếm các nhân đức. Người đức hạnh cảm thấy vui vì thực thi được các nhân đức nhân bản.[3]
Dưới sự trợ giúp của ân sủng, các nhân đức này tôi luyện tính tình và đem lại sự thoải mái trong việc thực thi điều thiện. Do vậy, tương tác giữa đời sống nhân đức và các Bí tích của Hội Thánh có mối tương quan mật thiết, trong đó, Đức Mến là chìa khoá của mọi nhân đức.[4]
Bài giảng tĩnh tâm năm 2016
Dòng Thánh Gioan Thiên Chúa
Fr. Đaminh Nguyễn Hữu Cường, O.P.
[1] x. Verbum Domini, 27.
[2] Ibid., 27
[3] GLCG 1810-1811.
[4] Ibid., 1827-1828.